Startup hay SMEs? Bạn chọn con đường nào?

Startups và SMEs (Doanh nghiệp vừa và nhỏ) là hai mô hình kinh doanh phổ biến nhưng có những đặc điểm khác biệt rõ rệt.

Khái niệm

• Startups: Là những doanh nghiệp mới thành lập, thường có mục tiêu phát triển nhanh chóng và mở rộng quy mô. Các startup thường liên quan đến đổi mới công nghệ (bao gồm nhiều lĩnh vực như công nghệ sinh học, môi trường, vật liệu, y khoa chứ không chỉ gói gọi trong công nghệ thông tin, phần mềm, internet) và ý tưởng sáng tạo, với khả năng tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ mới trên thị trường hoặc thay đổi hoàn toàn cấu trúc của một ngành truyền thống hiện hữu.
• SMEs: Là viết tắt của Small and Medium Enterprises, bao gồm các doanh nghiệp nhỏ và vừa về vốn, nhân sự và doanh thu. SME thường hoạt động theo mô hình kinh doanh đã được thử nghiệm, tập trung vào việc cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ đã có trên thị trường ví dụ công ty thương mại bán buôn bán lẻ, các loại dịch vụ, chuỗi nhà hàng…

Mục tiêu kinh doanh

• Startups: Có mục tiêu lớn hơn, không tập trung tìm kiếm lợi nhuận trong ngắn hạn mà hướng tới việc tạo ra sự đột phá trên thị trường. Họ có thể chấp nhận thua lỗ trong giai đoạn đầu để đầu tư cho sự phát triển lâu dài. Để bạn gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm thì quy mô thị trường phù hợp để các quỹ đầu tư mạo hiểm cân nhắc ít nhất cũng phải 1 tỷ đô trở lên đủ để bạn có thể đạt doanh thu trên 100 triệu đô nếu thành công. Vì chắc chắc không công ty nào có thể chiếm hết được 100% thị trường, ngay cả là một market leader thông thường cũng chỉ chiếm được 30% thị phần tương đương công ty bạn có thể có doanh thu 300 triệu đô. Quy mô này thực sự cũng đáng nể rồi đặc biệt trong khuôn khổ Việt Nam và Đông Nam Á; nếu khi đó bạn có bán công ty thì bạn còn khoảng 20% cổ phần tương đương bạn thu về vài chục triệu đô (đương nhiên là khi và chỉ khi thành công).
• SMEs: Thường tập trung vào việc đạt được lợi nhuận ngay từ những tháng đầu hoạt động. Họ thường áp dụng các mô hình đã được chứng minh để đảm bảo tính khả thi và ổn định tài chính. Doanh thu SME thì vô cùng đa dạng, từ vài tỷ/năm cho tới chục, trăm tỷ/năm với lợi nhuận gộp phổ biến ở mức 10% – 20%. Nhưng thông thường bạn sẽ sở hữu 100% vốn công ty hoặc chia thêm cho 1-2 người nữa. Nôm na nếu khi đó bạn bán công ty thì bạn có thể thu về 1 khoản vài chục tỷ cho công ty quy mô doanh thu 100 tỷ. Còn không thì mỗi năm làm lời ra vài tỷ mua thêm 1 vài bất động sản có chỗ “trú bão”. 

Tốc độ tăng trưởng

• Startup: Có tiềm năng tăng trưởng nhanh chóng và mạnh mẽ, nhưng cũng phải đối mặt với rủi ro cao trong giai đoạn đầu. Họ cần huy động vốn từ các nhà đầu tư để duy trì hoạt động trong thời gian này.
• SME: Tăng trưởng thường ổn định và chậm hơn so với startup. SME có thể đạt lợi nhuận ngay từ đầu mà không cần phải phụ thuộc nhiều vào vốn đầu tư bên ngoài.

Việc chọn lựa mô hình để kinh doanh phụ thuộc rất nhiều vào mục tiêu, tham vọng, đam mê, năng lực và bản chất của thị trường mà bạn đang nhắm tới. Mỗi mô hình đều có lợi thế và bất lợi của riêng nó. Có những mô hình chỉ làm được mô hình startup nhưng cũng có những mô hình chỉ làm được SME. Và còn tùy thuộc rất nhiều vào thị trường vốn, xu thế hay làn sóng tại từng thời điểm nữa. 

Nếu thực sự bạn muốn làm startup thì bạn phải sẵn sàng tinh thần xác định như sau: 

• Có thể sau 3-5 năm bạn không hề đạt được điều gì cả về mặt tài chính, thậm chí nếu không nói là nghèo hơn trước khi bạn làm startup;
• Bạn sẽ đối mặt với rất nhiều áp lực lớn: áp lực gọi vốn, áp lực từ nhà đầu tư, áp lực từ thị trường, áp lực tăng trưởng, áp lực từ đội ngũ nhân sự;
• Bạn cũng có thể đánh mất nhiều thứ thậm chí mất niềm tin vào bản thân, nghi ngờ bản thân mình, đánh mất nhiều mối quan hệ.

Nhưng làm startup kể cả khi bạn không thành công, bạn cũng sẽ gặt hái được rất nhiều điều:

• Bạn sẽ tiến bộ khủng khiếp trong một khoảng thời gian rất ngắn, điều mà bạn chưa bao giờ có trải nghiệm và điều đó cũng mang lại một chặng đường tuyệt vời trong cuộc đời của bạn;
• Bạn thậm chí có thể bỗng hiểu hơn con người mình, hiểu một cách rất sâu sắc, nhân sinh quan của bạn cũng khác đi;
• Bạn có cơ hội tiếp xúc và gặp gỡ với rất nhiều nhân tài khắp nơi trên Thế Giới;

Nhưng bạn đừng vội cho rằng SME là nhỏ là không ngầu, nó cũng có thể trở nên rất lớn vào một thời điểm nào đó trở thành một Corporate (Tập đoàn) – rất nhiều doanh nghiệp ở Việt Nam đi lên bằng con đường này. 

Hoặc một con đường lai (hybrid) giữa SME và Startup?

Dù chọn con đường nào thì để tồn tại và thành công, bạn đều phải rất nỗ lực, sáng tạo không ngừng nghỉ. Và tôi thiết nghĩ, điều quan trọng nhất vẫn là “doanh nghiệp của bạn đang tạo ra giá trị gì cho thị trường, cho khách hàng”. Nếu doanh nghiệp của bạn có giá trị, tạo ra được giá trị thì dù với bất cứ mô hình nào – nó sẽ thực sự thú vị và đáng để tận hưởng trên con đường xây dựng và phát triển nó.

Chúc bạn thành công